Terapia szumów usznych i nadwrażliwości słuchowej

Szumy uszne (ang.tinnitus) są powszechnym zjawiskiem. Dotyka ono około 17% całej naszej populacji, w tym 33% dotyczy osób w wieku senioralnym.(Jastreboff, Jastreboff, 2003)

Pacjenci słyszą dźwięki, które potrafią dokładnie  opisać jako szum, pisk, trzask, buczenie, ale nie ma zewnętrznego dźwięku odpowiadającego za ich słyszenie. Zatem słyszenie szumów można określić  fantomową percepcja słuchową, porównując ją przez analogię do bólu amputowanej kończyny.

Według obecnej wiedzy nie ma leku, zabiegu chirurgicznego, metody, która wyeliminowałaby źródło szumu usznego.

W naszych gabinetach proponujemy pacjentom terapię TRT ( Tinnitus Retraining Therapy)  Terapia została zaproponowana przez profesora Pawła Jastreboffa w latach 90 ubiegłego wieku. Opiera się na neurofizjologicznym modelu drogi słuchowej. Jej skuteczność potwierdzona w licznych badaniach klinicznych daje pacjentom szansę na powrót do normalnego funkcjonowania i jest stosowana do dziś z sukcesem w wielu ośrodkach klinicznych na całym świecie.

Terapia TRT, w której stosuje się generatory dźwięku i urządzenia dźwiękowe terapeutyczne powoduje przetrenowanie negatywnych połączeń w autonomicznym układzie słuchowym i tym samym ignorowanie dźwięku, który wcześniej traktowany był jako dokuczliwy.  Zatem nie eliminujemy źródła tylko reakcję na „fantomowy” dźwięk.

Terapia trwa zwykle od 12-18 miesięcy, nie ma skutków ubocznych.
Wszystkim pacjentom zaleca się dodatkowo unikanie ciszy, oraz otaczanie się neutralnymi dźwiękami w otoczeniu.

Każdy pacjent prowadzony jest w terapii indywidualnie.
Pierwsza konsultacja zawiera dokładny wywiad audiologiczny, uzupełnienie niezbędnych badań audiologicznych( w tym audiometrię tonalną do 12kHz, otoemisję akustyczną wysokoczęstotliwościową , wyznaczenie progu LDL).

Następne konsultacje są ustalane z pacjentem indywidualnie według planu diagnostycznego i rehabilitacyjnego.

Aparaty słuchowe w walce z szumami usznymi
Pacjenci z szumami usznymi często trafiają do protetyków słuchu, audiologów i laryngologów. Badania pokazują, że aż 80% osób, u których szumy stanowią istotny problem, ma również ubytek słuchu (Davis i El Rafaie, 2000). Z kolei 50–70% osób z niedosłuchem zgłasza także szumy uszne (Del, Ambrosetti, 2007; Jastreboff i Jastreboff, 2003).

Wielu pacjentów zauważa, że szumy uszne nasilają się wieczorem lub rano, co wiąże się z ciszą otoczenia tzw. tłem akustycznym.Brak innych dźwięków sprawia, że szumy stają się bardziej dokuczliwe.

Terapia dźwiękowa w leczeniu szumów usznych: fakty
Badania pokazują, że nasze zmysły reagują nie na samą wartość bodźca, ale na jego różnicę w stosunku do tła. Na przykład muzyka wydaje się głośniejsza w cichym pomieszczeniu niż w jadącym samochodzie, mimo że jej natężenie jest takie samo. Podobnie światło świecy jest bardziej intensywne w ciemności niż w jasnym pokoju. To samo dotyczy szumów usznych – ich odczuwanie zależy od otaczających dźwięków.

Osoby cierpiące na szumy uszne często mają nadwrażliwość słuchową i problemy z zasypianiem. W obawie przed hałasem stosują ochronniki słuchu, co może paradoksalnie nasilać problem i prowadzić do błędnego koła.

Ponieważ aż 80% osób z szumami usznymi ma również niedosłuch, aparaty słuchowe mogą stanowić skuteczne wsparcie, co zostało sprawdzone i jest zasadne. Wzmacniają one tło akustyczne, pomagając zniwelować różnicę między szumami a otoczeniem. Współczesne aparaty są coraz bardziej zaawansowane – wiele z nich ma wbudowane generatory dźwięku wspomagające terapię. Są też mniejsze, dyskretne i wygodne w noszeniu, co poprawia komfort użytkowania. Dzięki lepszej jakości dźwięku ułatwiają komunikację i zmniejszają napięcie oraz stres związane z szumami usznymi, które często wpływają na samopoczucie i relacje społeczne.

Terapia dźwiękowa: mity
W praktyce wielu lekarzy i protetyków słuchu zaleca aparaty słuchowe osobom z niedosłuchem i szumami usznymi, tłumacząc, że pomogą one poprzez maskowanie („zagłuszanie”) uciążliwych dźwięków. Pacjent słyszy więc: „Będę nosił aparaty, to moje szumy znikną”. Czuje ulgę, wierząc, że problem wkrótce się skończy. Rzeczywiście, na początku może odczuwać poprawę, ale po pewnym czasie szumy często powracają. Dlaczego tak się dzieje? Najczęściej wynika to z braku odpowiednich wskazówek dotyczących stosowania aparatów słuchowych. Pacjenci często nie wiedzą, że:

• Aparaty należy nosić przez cały dzień i zdejmować dopiero przed snem.
• Przebywanie w całkowitej ciszy z włączonym aparatem nie przynosi efektów, bo nie ma wtedy dźwięków do wzmacniania.
• Skuteczna terapia dźwiękowa wymaga stałej stymulacji dźwiękami z otoczenia – 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.
• Zrozumienie mechanizmu percepcji szumów usznych jest kluczowe dla sukcesu terapii.

Brak takiej wiedzy prowadzi do rozczarowania – pacjent czuje, że terapia nie spełniła obietnic, co powoduje frustrację i stres. A stres, niestety, nasila szumy uszne.

Dodatkowo negatywne reakcje mogą wynikać z:

• Źle dobranych aparatów słuchowych – np. modeli wewnątrzusznych u osób z dobrym słuchem w zakresie niskich częstotliwości.
• Efektu okluzji (tzw. efektu ucha zatkanego aparatem).
• Niewłaściwego dopasowania aparatu do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Dlatego tak ważne jest kompleksowe podejście do terapii – nie tylko zalecenie aparatów słuchowych, ale także edukacja, konsultacje i odpowiednie wsparcie pacjenta w trakcie całego procesu.

Dobór aparatów słuchowych u pacjentów z szumami usznymi
Wybór i dopasowanie aparatów słuchowych u osób z szumami usznymi powinno być przeprowadzane przez specjalistów protetyków słuchu, którzy posiadają odpowiednie przeszkolenie w tym zakresie. Ważne jest, aby znali oni zasady terapii dźwiękowej, potrafili przeprowadzić rzetelną konsultację i wspierać pacjenta na każdym etapie terapii.

Należy pamiętać, że aparat słuchowy to jedynie narzędzie – jego wydanie i włączenie nie wystarczy. Kluczowe jest odpowiednie ustawienie systemów w aparacie, tak aby wspierały pacjenta w radzeniu sobie z szumami usznymi i nadwrażliwością słuchową. Osoba z niedosłuchem i szumami usznymi ma inne potrzeby niż pacjent niedosłyszący, ale bez tych dolegliwości.

Aparaty słuchowe są skutecznym wsparciem w terapii szumów usznych, pod warunkiem że stosuje się je w ramach terapii dźwiękowej. Pacjent powinien zrozumieć ich rolę – nie jako urządzeń, które „wyłączą” szum, ale jako narzędzi wzbogacających tło akustyczne. Lepsze słyszenie otoczenia pomaga zmniejszyć różnicę między dźwiękami tła a szumami, a także zmniejsza wysiłek potrzebny do rozumienia mowy. To z kolei redukuje frustrację i ułatwia codzienne funkcjonowanie.

Dopasowanie, programowanie i wybór aparatów słuchowych wymaga specjalistycznej wiedzy oraz indywidualnego podejścia. Warto pytać specjalistów, do których trafiamy, o ich doświadczenie i dodatkowe szkolenia w zakresie terapii dźwiękowej.

W Amed Centrum Audiologii mogą Państwo liczyć na profesjonalną pomoc.

 Zapraszamy na konsultację!